Έχεις πει ότι κάνετε μια προσπάθεια να βομβαρδίσετε πολιτιστικά μια κοινωνία που φαίνεται να δυσκολεύεται να ξεκολλήσει από τον πάτο! Όλο αυτό το πολιτικό περιεχόμενο το οποίο έχουν τραγούδια σου πως πιστεύεις ότι συνδέεται με το ότι ανήκεις σε μια γενιά της οποίας τώρα με την κρίση της έκλεψαν τα όνειρα; Αν ήσουν 25αρης τη δεκαετία του 90 θα έγραφες αλλιώς;
Αν
ήμουν 25άρης το 90 το πιο πιθανό ήταν να ήμουν συνολικά αλλιώς. Όχι άλλος
άνθρωπος στο πως αντιλαμβάνομαι τον κόσμο, αλλά θα είχα διαφορετικές
ιεραρχήσεις- άλλωστε και το 90 δεν ήταν παράδεισος ο κόσμος, απλά στην
Ελλάδα δεν ήταν τόσο οξυμένα τα πράγματα-. Άρα θα είχα και διαφορετικές
ανησυχίες. Θα ένιωθα άρα την ανάγκη να περάσω άλλα μηνύματα. Αυτό θα
αντικατοπτριζόταν στην μουσική μου.
Αν
θέλετε να προσπαθήσω να φανταστώ τι θα έγραφα το '90, πιθανόν να έγραφα
για την καλά στημένη βιτρίνα της κοινωνίας,
για την αλλοτρίωση και την κοινωνική αποσάθρωση. Τέτοια έγραφαν τότε
κάποιοι hip-hopαδες.
Αυτά
ισχύουν και τώρα, απλά σήμερα φτάνουμε στο δια ταύτα. Τώρα πέφτουν οι μάσκες
και τα άμεσα προβλήματα επιβίωσης γίνονται κυρίαρχα. Όπως δεν γίνεται να
μην βγεις στον δρόμο ή δεν γίνεται να μην απεργήσεις, έτσι δεν γίνεται να μην
γράψεις για όλα αυτά που συμβαίνουν. Η μουσική σου είναι η αντίστασή σου!
Το hip hop μοιάζει να έχει φτιαχτεί για να
μπορέσει να εκφράσει με έναν πηγαίο και αυθόρμητο τρόπο τη θλίψη και την οργή
όσων βιώνουν τις κοινωνικές αδικίες, αισθητικά κιόλας στον αντίποδα μιας λόγιας
κουλτούρας. Θα μπορούσε να θεωρηθεί σαν το «ρεμπέτικο της εποχής μας»;
Όντως
το hip hop το χαρακτηρίζει η
αμεσότητα. Το σκέφτεσαι- το γράφεις. Σκέφτεσαι την φτώχεια- γράφεις με
πίκρα, σκέφτεσαι την καταστολή- γράφεις επιθετικά και πάει λέγοντας.
Ισχύει
επίσης ό,τι δεν το ενδιαφέρουν τόσο οι “politically-correct” φόρμες έκφρασης.
Θα πει αυτό που έχει να πει χωρίς να νοιάζεται να χρησιμοποιήσει απόλυτα
ενδεδειγμένες φράσεις. Μπορεί να ακούσεις ,για παράδειγμα . την πιο
“επαναστατική” ιδέα , διατυπωμένη με τρόπο αρκετά μακριά από αυτόν που ορίζουν
τα “θεωρητικά εγχειρίδια”.
Τα
παραπάνω το έχουν βοηθήσει να εξαπλωθεί ,σαν κουλτούρα, σε μεγάλα λαϊκά
ακροατήρια. Εκπροσωπώντας ,σε σημαντικό βαθμό,ακόμα και “luben” κομμάτια
της κοινωνίας. Φλερτάρει με τα όρια της αστικής νομιμότητας συχνά. Από
τα graffiti
στους τοίχους μέχρι τα diy lives στις πλατείες χωρίς
καμία “επίσημη” άδεια. Και καλά κάνει.
Αν
οι γνώσεις μου για το ρεμπέτικο είναι σωστές, τότε όλα τα παραπάνω
χαρακτηριστικά είναι κοινά ανάμεσα στα δύο είδη. Οπότε ίσως δεν θα ήταν άτοπο
να ονομάσουμε το hip hop το “ρεμπέτικο της
εποχής μας”
Το hip hop έχει ανάγκη τη συστηματική
μουσική εκπαίδευση; Μπορεί και πρέπει να μπει στα ωδεία ή θα αλλοτριωθεί;
To hip hop είναι σαν το μπάσκετ
και το ποδόσφαιρο. Ο καθένας μπορεί να παίξει hip hop χωρίς να έχει ιδαίτερες
γνώσεις ή να ξοδέψει πολλά χρήματα. Αυτό είναι καλό γιατί το καθιστά μαζικό
μουσικό είδος.
Είναι
όμως καλό να έχουμε το μεράκι να το εξελίσσουμε και να το καλλιεργούμε την
αισθητική του κόσμου. Είναι καλό το ότι έχεις την δυνατότητα με ένα μικρόφωνο
και έναν υπολογιστή να φτιάξεις μουσική. Αν όμως την αγαπάς και σε ενδιαφέρει
πρέπει να προσπαθείς να βελτιώνεις τον ήχο και τον στίχο σου, αλλά και
να το εμπλουτίζεις με νέα ακούσματα και πειραματισμούς. Γιατί έτσι
βοηθάς στην εξάπλωση της αγαπημένης σου μουσικής. Την βοηθάς να μεγαλώσει και
να διευρύνει το ακροατήριό της.
Τα
ωδεία του hip hop είναι οι δρόμοι. Οπότε
δεν ξέρω αν τα παραπάνω σημαίνουν “συστηματική εκαπαίδευση”. Δεν είμαι σίγουρος
αν μπορείς να “διδάξεις”, με την παραδοσιακή έννοια, hip hop. Σίγουρα όμως, θα
μπορούσαν όσοι ασχολούνται με το hip hop να
εκπαιδεύονται μουσικά, είτε αυτό σημαίνει κάποιο
μουσικό όργανο, είτε θεωρία της μουσικής. Γενικά οτιδήποτε θα τον βοηθήσει να
ανοίξει τους μουσικούς του ορίζοντες και να περάσει αυτή την εξέλιξη στο
αυθεντικό DNA
του είδους, κρατώντας το αυθεντικό.
Το
αν θα επέλθει αλλοτρίωση του είδους είναι ένα στοίχημα. Αλλοτρίωση για το hip hop είναι οι χλιδάτες
καρικατούρες της βαριάς μουσικής βιομηχανίας -βλέπε Μηδενιστής και Nivo-
όχι όσοι πειραματίζονται. Οι “χλιδάτοι” δεν εξέλιξαν την μουσική, απλώς την
ξεζούμισαν.
Σε
κάθε περίπτωση θα ήθελα ένα hip hop το οποίο να μπορεί να
βαδίσει στο λεπτό τεντωμένο σκοινί που ενώνει την κοινωνική αναγνώριση, με τα
επαναστατικά μηνύματα που μόνο αυτό μπορεί να περάσει. Δεν μου αρκεί ένα hip hop επαναστατικό μεν,
άγνωστο στους περισσότερους δε.
Η σκηνή
του hip hop, ειδικά στα λαιβ σας σε
πλατείες και μάλιστα σε αυτά με κοινωνικό περιεχόμενο, μοιάζει να είστε σα μια
μεγάλη παρέα. Έχεις πει σε συνέντευξή σου ότι «εμείς πρώτα από όλα θα πρέπει να αντιτάξουμε την
συλλογικότητα και την αλληλεγγύη χτίζοντας αντίστοιχες δομές». Ποιες θα μπορούσαν να ήταν αυτές οι δομές;
Προφανώς μιας και δεν
είμαστε “αρτίστες” πρώτα από όλα υπάρχουν συλλογικές δομές και δομές
αλληλεγγύης που μπορούμε να στηρίξουμε στην γειτονιά μας. Όπως τα συσσίτια
και το μοίρασμα τροφίμων χωρίς μεσάζοντες- και δεν εννοώ αυτά του ΣΚΑΙ και
της εκκλησίας-, τα κοινωνικά ιατρεία, οι ελεύθεροι κοινωνικοί χώροι,
τα πολιτιστικά-πολιτικά στέκια νεολαίας, οι εργατικές λέσχες, οι λαϊκές και
αντιφασιστικές συνελεύσεις, αλλά και η οργάνωση από τα κάτω στους χώρους
δουλειάς.Ίσως και άλλα τόσα ακόμα που τώρα δεν μπορώ να ανακαλέσω.
Αντίστοιχος πλούτος
δομών εμφανίζονται και στην “ειδικότητά” μας. Η πιο διαδομένη μορφή
αυτοοργάνωσης στην μουσική είναι η λογική του DIY(Do It Yourself). DIY κυκλοφορίες και συναυλίες. Προάγουν την συλλογικότητα,
καθώς χτίζονται από μια παρέα. Φτύνουν στα μούτρα τα νυχτερινά μαγαζιά της
αλλοτρίωσης, ενώ ταυτόχρονα επανοικειοποιούνται τον δημόσιο χώρο και
δίνουν την δυνατότητα για ψυχαγωγία ακόμα και αν δεν παίζει φράγκο. Ξέρω πως
ήδη λειτουργούν αυτοδιαχειριζόμενα ωδεία αλλά και αυτοδιαχειριζόμενα
στούντιο ,τα οποία λειτουργούν με αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες. Αρχίζουν
να διαδίδονται τα hip hop – καφενεία με προβολές, dj
sets
και lives
σε αυτοδιαχειριζόμενους χώρους.
Πιστεύω πως το επόμενο
βήμα θα μπορούσαν να είναι αυτοδιαχειριζόμενα μουσικά στέκια και η
εξάπλωση μουσικών ομάδων με οριζόντια δομή σε κάθε γειτονιά ή χώρο εργασίας,
που στόχο θα έχουν την προώθηση της μουσικής που εκφράζει τους κοινωνικούς
αγώνες και θα επιδιώκουν την σύνδεση της με αυτούς.
Η πολιτική δολοφονία από
φασίστες του Παύλου Φύσσα, ενός εκπροσώπου του είδους που υπηρετείς, σίγουρα
συγκίνησε και οριοθέτησε την hip
hop
σκηνή. Πιστεύεις ότι το τραγικό συμβάν
αυτό μετατόπισε καθόλου το κέντρο της hip hop δημιουργίας σε θέματα
περισσότερο πολιτικά και κοινωνικής διαμαρτυρίας;
Σίγουρα. Αν και ήδη το hip hop είχε φορέσει τα χρώματα του
αντιφασισμού αρκετό καιρό τώρα. Όχι απαραίτητα γιατί όλοι οι χιπ χοπάδες είναι
συνειδητά αντιφασίστες, αλλά γιατί υπάρχει συνεπές αντιφασιστικό κίνημα
εντός του είδους που κρατάει τα ηνία.
Όμως η δολοφονία του Παύλου
ήταν κάτι που άλλαξε εντελώς τα δεδομένα στο παιχνίδι. Τελείωσαν τα αστεία.
Κατάλαβαν όλοι ότι δεν είναι πλέον απλό να λες πράματα μέσω ενός μικροφώνου. Θα
τα βρεις μπροστά σου. Το εντυπωσιακό είναι ότι δεν δειλιάσαμε. Αντίθετα. Πρώτα
βγήκαμε στους δρόμους και ύστερα δημιουργήθηκε πλήθος αντιφασιστικών
τραγουδιών, δίσκοι αφιερώθηκαν στον Killah-P και χιλιάδες
αντιφασιστικές συναυλίες με πρωτοστάτες hip hopάδες στήθηκαν από άκρη
σε άκρη.
Δεν ξέρω πόσο προωθητική ήταν για το ζήτημα η συνάντηση στην ΕΣΗΕΑ με την οποία
“τερματίστηκε” η ανούσια, και ανυπόστατη, κόντρα hip hop και low bap. Αυτό μένει να φανεί.
Θα ήθελα να συνεχίσει το
είδος να πρωτοστατεί στον αντιφασιμό και μάλιστα ακόμα πιο μαχητικά. Ο
τίτλος του αντιφασίστα είναι κάτι το οποίο κερδίζεται και δεν είναι καλό να
επαναπαυόμαστε.Αυτό που δεν πρέπει να ξεχάσουνε οι καινούριες γεννιές είναι πως
ο Παύλος δεν πέθανε από αρρώστια ή αυτοκινητιστικό. Ο Παύλος δολοφονήθηκε.
Η δολοφονία του ήταν μια ακόμα πολιτική δολοφονία της ακροδεξιάς. Αυτό δεν
πρέπει να ξεχαστεί!
Η εισαγωγή
των εμπορικών σχέσεων, με άλλα λόγια η μουσική βιομηχανία, πως αναδιαμορφώνει
τη μουσική δημιουργία; Πες μας λίγα λόγια για το αυτοδιαχειριζόμενο στούντιο
της E’n;D productions, καθώς και για τους
συνοδοιπόρους σου, ειδικά για τους συντελεστές του τελευταίου εξαιρετικού και
πρωτότυπου βιντεο κλιπ, του «Μια μέρα φωτεινή»
Καταρχήν
πρέπει να διαχωρίσω κάποια πράματα. Κατά την γνώμη μου οι μικρές ανεξάρτητες
μουσικές εταιρίες δεν ανήκουν στην ίδια μοίρα με τις τεράστιες πολυεθνικές της
μουσικής .Οι τελευταίες μου θυμίζουν τα εργοστάσια λαμαρίνας. Τους
κάνουν παραγγελία έναν ραπερ με τατουάζ, μουστάκι, να μιλάει ψιθυριστά.Αυτές
παίρνουν έναν άσιμο αλλά φιλόδοξο τύπο και τον κάνουν Snik.
Σε κόβουν στα μέτρα τους, σε ισοπεδώνουν
με τις πρέσες τους και ποτέ δεν μπορείς να ξαναβρείς την προηγούμενη μορφή
σου.Τελείωσες. Είσαι αναλώσιμος. Οπότε αν δεν μπορείς να φέρεις σε πέρας
την χρήση για την οποία σε προορίζουν σε πετάνε και βρίσκουν άλλον. Δεν
δημιουργείς πλέον. Απλά αναπαράγεις την κυρίαρχη κουλτούρα. Είσαι
μαριονέτα.
Στο
κάτω κάτω αυτές οι πολυεθνικές εκπροσωπούν το πιο βαθύ κομμάτι του
εκμεταλλευτικού συστήματος που κυριαρχεί στην ανθρωπότητα. Του καπιταλισμού.
Άρα κάτι πάει στραβά σε περίπτωση που το είδος που δίνει φωνή στους
εκμεταλλευόμενους γίνεται ένα με τον εκμεταλλευτή τους.
Το
αυτοδιαχειριζόμενο studio
της E'n'D productions είναι η απάντηση των
ραπάδων της γεννιάς μου σε όλα αυτά. Είναι ένα studio που λειτουργεί σε υψηλά
στάνταρ ποιότητας και είναι οικονομικά προσιτό σε όλους. Διοικείται
από την συνέλευση των εργαζόμενων σε αυτό. Τα παιδιά που το λειτουργούν
ασχολούνται με το hip hop από μικρά παιδιά και
έχτισαν πάνω σε αυτό τα όνειρά τους. Σπούδασαν πάνω σε αυτό που αγαπούν
και γυρνάνε όσα μάθανε πίσω στο είδος και την γειτονιά τους. Ελπίζω να
συνεχίσει να λειτουργεί και να αναπτύσσεται για πολλές χιλιετίες ακόμα!
Τα
παιδιά από το στούντιο είναι σταθεροί συνοδοιπόροι μου τα
τελευταία χρόνια και είμαι ευγνώμων. Στην μικρή αυτή πορεία έχω συναντήσει
άτομα. Άλλα μένουν, άλλα χάνονται. Υπάρχουν δύο άτομα τα οποία ,αν και δεν
γνωρίζονται μεταξύ τους ,ανταλάσσουν την σκυτάλη στο να με βηθούν να
εξελίσσομαι. Οι ραπάδες έχουν “εγώ” που δαγκώνει καμία φορά και οι
συμβουλές ταυτόχρονα με την γείωση βοηθάει.Ο Distopia και ο Θ.Κ.(AΚΣ tiiinewz)
κατέχουν αυτή την τέχνη.
Ο Θ.Κ ήταν και ο σκηνοθέτης του κλιπ πάνω στο
οποίο ο Nil
(Αντώνης) ζωγράφισε με το χέρι.
Πάνω από 2000 καρέ. Τρελή δουλειά!
Πες μας
μερικά λόγια για την καινούρια σου δουλειά και τι περιμένουμε να ακούσουμε στο
λάιβ της Παρασκευής;!
Πίστευα ότι θα αργούσα να ασχοληθώ με κάτι καινούριο γιατί τα καύσιμα,
βλέπε χρήματα, είχαν τελειώσει στο ρεζερβουαρ. Τελικά όμως με έτρωγε τόσο πολύ,
ήμουνα και στρατό, οπότε ξεκίνησα και έγραφα πάνω σε “κλεμμένες” παραγωγές,
δηλαδή ορχηστρικά από ήδη υπαρκτά κομμάτια. Σκέφτομαι να τα συγκεντρώσω όλα σε
ένα mixtape
με το όνομα “Στο επίπεδο μείον 1”. Η φαγούρα δεν σταμάτησε εκεί.
Εξαπλώθηκε και πλέον έχω μαζέψει και αυθεντικές μουσικές από φίλους beatmakers για να ετοιμάσω
μια εντελώς δική μου δουλειά. Αυτή την φορά θα δοθεί ακόμα μεγαλύτερη
έμφαση στην μουσικότητα και την ποικιλία των ακουσμάτων , αλλά και σε
αυτό που στο hip hop λέμε flow, δηλαδή ροή του λόγου. Το τελυταίο θα αργήσει γι αυτό φοβάμαι να σας πω
το όνομά του...
Στο live την Παρασκευή 30 Μαϊου θα παίξω κομμάτια από
το πρώτο που cd αλλά και από το πιο πρόσφατο “Σάρκα και Οστά”, κάποια πιο διάσπαρτα
κομμάτια και ίσως προλάβω να έχω δείγμα από το mixtape που
ετοιμάζω.Θα είναι και εκεί πολύ φίλοι να κάνουμε τα δικά μας με freestyle και τέτοιες
ιστορίες!Ελάτε να σας κάνουμε σαν τα μούτρα μας!
